Anatomie en functie
Anatomie: elke knie heeft 2 menisci. Er is een meniscus aan de binnenkant (mediaal) en een meniscus aan de buitenkant (lateraal).
Het is een rubberachtige structuur die zich bevindt tussen het boven- en onderbeen. De meniscus heeft enkel aan de buitenzijde bloeddoorstroming. Dit is de reden waarom de klassieke meniscus die gescheurd is niet kan gehecht worden. Om deze reden wordt het ingescheurd gedeelte van de meniscus klassiekerwijze verwijderd bij een ingreep.
De meniscus is een belangrijke structuur in de knie:
- transmissie van krachten : hij brengt de kracht over van het bovenbeen naar het onderbeen
- stabiliteit : hij helpt de knie in de as te bewegen en ondersteunt hierbij de achterste en de voorste kruisband
Hij helpt bij het goed glijden van het gewricht. In die zin is hij een belangrijke structuur in de knie om het kraakbeen in de knie te beschermen.
Verwijderen van een stukje meniscus behelst inderdaad alleen het echt ingescheurd gedeelte van de meniscus. Het gedeelte van de meniscus dat intact is, wordt bij een ingreep zeker ter plaatse gelaten. Dit om het kraakbeen in de toekomst verder te beschermen.
Hoe ontstaan meniscusscheuren
- traumatische scheur
- niet-traumatische scheur: degeneratief
Een traumatische scheur wordt veroorzaakt door een plotse torsiebeweging waarbij het meniscusweefsel niet kan weerstaan aan de inwerkende kracht en scheurt. Dit gebeurt veelal bij een draaibeweging in de knie.
Een degeneratieve scheur wordt veroorzaakt door dehydratie – uitdroging aan het binnenste gedeelte van de meniscus waardoor hij minder elastisch en soepel wordt. Hierdoor kan hij quasi spontaan inscheuren.
De meniscus zal meestal scheuren in het achterste of middenste gedeelte. Hij zal zelden inscheuren in het voorste gedeelte van de meniscus.
Symptomen van een meniscusscheur
- pijn aan de zijde waar de meniscus inderdaad ingescheurd is, dus binnenkant (mediaal) of buitenkant (lateraal). Deze pijn treedt specifiek op bij draaibewegingen. Soms is er ook nachtelijke pijn aanwezig – als men met de knieën op elkaar ligt
- er kan een doorzakkingsgevoel zijn indien er een losliggend stukje meniscus weg en weer slaat bij bewegingen. Indien het een groot fragment betreft kan hierdoor de knie blokkeren
- veelal is er een beperkte zwelling van de knie (hydrops)
- de laterale meniscus kan een specifieke scheur vertonen die dikwijls enkel pijn geeft na inspanning
- een scheur van de laterale meniscus geeft dikwijls ook weinig vocht.
Om de diagnose te stellen van een gescheurde meniscus heeft de dokter verschillende “middelen”.
De ondervraging is al heel belangrijk : hoe is het ongeval gebeurd ?
Als de knie onmiddellijk na de verstuiking dik is geworden is er veelal ook een letsel thv de voorste kruisband ! Bij enkel een scheur van de meniscus treedt het vocht veelal op ‘s anderendaags.
De ondervraging en het onderzoek zijn niet helemaal conclusief om te kunnen stellen dat een meniscus is gescheurd. Deze “klinische” diagnose is statistisch slechts juist in 8 gevallen op 10.
Er zijn ook technische onderzoekingen die een scheur in de meniscus kunnen aantonen. Het beste is een NMR scan onderzoek.
Op een klassieke Röntgenopname of een Echografie is een meniscusscheur niet te zien.
De behandeling van een meniscusscheur
De behandeling dient individueel per patiënt te worden georiënteerd en is afhankelijk van verschillende factoren:
- de klachten
- de aard van de scheur
- de leeftijd
- het activiteitenniveau
In ieder geval betreft het een letsel dat niet “hoogdringend” moet worden behandeld. Bij twijfel kan dan ook rustig, gedurende een bepaalde periode worden afgewacht.
Niet operatieve behandeling
Bij jonge mensen kunnen kleine meniscusscheuren, indien ze helemaal aan de buitenboord liggen (de rood-rode zone) spontaan herstellen. Hiervoor zijn eventueel een 2 à 3-tal maanden nodig.
Sommige meniscusscheuren geven ook weinig klachten.
Het is dus mogelijk dat de dokter suggereert om af te wachten, ijs te appliceren en sportieve activiteiten tijdelijk te mijden. Het is evenwel mogelijk dat met afwachten de last niet verdwijnt of vermindert en dan dringt een operatieve ingreep zich op.
De operatieve behandeling – arthroscopie
Het verwijderen van het ingescheurd gedeelte van de meniscus gebeurt door een kijkoperatie – arthroscopie.
Op zich is deze ingreep niet dringend.
Enkel bij een geblokkeerde knie, of topsporters, kan men opteren voor een snelle operatieve aanpak.
Verwijderen van de meniscus – meniscectomie
Bij deze arthroscopie komt u in het ziekenhuis (dagziekenhuis).
De verdoving bij de ingreep is ofwel lokaal (prik in de rug) of algemeen.
Enkel het ingescheurd gedeelte van de meniscus wordt verwijderd. De reden hiervoor bestaat in de schokdempende functie en de beschermende functie van de meniscus voor het kraakbeen.
Volledig verwijderen van de meniscus geeft na een tiental jaar vroegtijdige arthrose (slijtage van het kraakbeen). Normaliter worden er 3 kleine gaatjes gemaakt in de knie en het ingescheurd gedeelte van de meniscus wordt verwijderd.
Tijdens de kijkoperatie wordt heel de knie geïnspecteerd zodat bij de ingreep “een bilan” wordt gemaakt over de toestand van de knie.
Na ontslag uit het ziekenhuis mag u het geopereerde lidmaat belasten.
Indien de knie zwelt is regelmatig ijsapplicatie en wat meer rust aangewezen.
Beperkte dagdagelijkse activiteiten mogen snel worden uitgevoerd.
De gemiddelde werkonbekwaamheid betreft een 2 à 3-tal weken ,afhankelijk van het werk.
Meniscushechting
Indien de scheur van de meniscus zich in de rood-rode zone of de rood-witte zone bevindt, kan de meniscus worden gehecht. In dat geval kan de scheur genezen, zoals ook een snijwonde thv de huid kan worden gehecht. Hiervoor wordt geopteerd van zodra geoordeeld wordt dat hechting mogelijk is.
Deze meniscushechting gebeurt klassiekerwijze onder dezelfde omstandigheden als het verwijderen van een meniscus (dagziekenhuis). Het ingescheurd gedeelte wordt gehecht meestal door middel van synthetische ankertjes dewelke de meniscusboorden tegen elkaar houden.
Deze ankertjes zijn zelf oplosbaar en verdwijnen over het verloop van een 2 à 3-tal maanden.
Het herstel na een meniscussutuur is trager dan na het verwijderen van de meniscus.
Vooral het ver doorplooien van de knie moet worden beperkt. Hoe lang dit duurt, hangt af van de scheur.
De dokter zal u hierover verder informeren.
Meniscustransplantatie
Deze ingreep is zelden geïndiceerd. Ze wordt uitgevoerd indien de gehele meniscus (vroeger) verwijderd is en de as van de knie nog normaal is. Het voordeel van de getransplanteerde meniscus is dat hij de knie terug voorziet van een aangepast schokdemper tussen boven- en onderbeen.
Synthetische menisci zijn op dit moment nog niet voor handen – in de toekomst ?
Hierbij wordt een meniscus van een donor ingebracht en vastgehecht aan de boorden van de knie.
De redenen om deze ingreep uit te voeren zijn beperkt:
- de klassieke patient is relatief jong en nog zeer aktief
- bijna de gehele meniscus is eerder verwijderd en de as van de knie is normaal
- ook de arthrose is nog beperkt
Indien aan deze voorwaarden voldaan is, en er steeds pijn is in de knie, kan een meniscustransplantatie worden gepland. Vooraleer dit praktisch wordt georganiseerd zijn technische onderzoekingen (RX en CT-scan) nodig en moet ook een “donor meniscus” worden klaargemaakt.
Er zijn belangrijke contra-indicaties :
- een instabiele knie
- belangrijke kraakbeenbeschadiging
- leeftijd >50jaar
- ernstige asafwijking van het been.
Indien u hiervoor in aanmerking komt, zal de dokter dit verder met u bespreken.
Complicaties na een arthroscopie
De complicaties zijn gelukkig erg beperkt. Gezien men onmiddellijk na de ingreep mag steun nemen en de knie mag plooien, kan snel terug worden overgegaan naar een normaal dagritme.
Infectie / ontsteking is zeldzaam en manifesteert zich door belangrijke pijn, gloeien van de knie, roodheid
Ook een flebitis kan optreden thv het onderbeen. Deze zal zich manifesteren door pijn in de kuit, zwelling van het onderbeen.
In deze gevallen dient u de dokter te contacteren en is bijkomende behandeling noodzakelijk.